María Lado

María Lado, nada no 79 en Cee, é unha muller polifacética onde as haxa: poeta orixinada no Batallón Literario da Costa da Morte, colaboradora en varias publicacións e antoloxías, foi colaboradora en Vieiros, formou parte durante 2 anos da Aula de Teatro da USC, foi manipuladora, pero de marionetas, na compañía Títeres Cachirulo, traductora de textos para Cachirulo e Títeres Cascanueces, comprometida con boas causas como amosou coa súa participación coas plataformas Nunca Máis e Burla Negra. Ao mesmo tempo, compaxinou os estudos de Filoloxía Galega cun Ciclo Superior de Producción e participou, recentemente, no programa da TVG "Planeta Fantasía" relatando contos para nenos. Nas ondas podémola escoitar no seu espazo en e-music e, agora mesmo, adícase a escribir e estudar, pero a súa cabeza segue fervendo.

Tes tres libros publicados a título individual, "A primeira visión" (Letras de Cal, 1997), "casa atlántica, casa cabaret" (Xerais, 2001) e "berlín" (Colección poeta en Compostela, Grupo Correo, Concello de Santiago, aelg 2006). Como chegou a ti a ocasión de publicar? Que recordos tes daquela época do Batallón Literario da Costa da Morte?

María Lado: Estaba rematando o instituto cando dei co Batallón. Foi cousa deles que collera os vicios dos poemas, das tabernas e, sobre todo dos recitais. Creo que o pasábamos moi ben escribindo e lendo o que escribían outros. E cada recital era unha festa ou unha excursión así que eu cando menos pasábao xenial. De todo iso naceu A primeira visión, uns poucos poemas que escribira para un premio dun instituto. Cando cheguei con eles ao garito onde nos víamos, o desaparecido Makondo, alguén propuxo que os mandase a Letras de Cal, que estaba nacendo en Compostela. Escribinlle algún texto máis pero aínda así era tan curto que houbo que poñerlle ilustracións para editalo. Sen embargo chamoulles a atención ou algo e publicárono.

Todos os recordos que teño da época do Batallón son moi intensos. Sobre todo recordo telo pasado moi ben recitando en festas entre unha actuación musical e outra, saíndo a ler para un montón de xente que está de carallada, aínda que a carallada sexa en solidariedade con algo. Era todo un reto, pero ao mesmo tempo era unha experiencia.Pero o que máis me fascina ao recordar aquela época é a cantidade de cousas que se facían, sobre todo pola nosa zona, e os bares ateigados de xente escoitando poemas.

O teu último libro, "berlín" (2005) con ilustracións de David Rubín, pódese descargar na rede, que motivos che levaron a facer iso? Consideras que a rede é o mellor medio para o acceso á poesía?

ML: A razón pola que decidín subir berlín é que realmente quería que quen estivese interesado puidese ter acceso a el. Tiña a sensación de que o libro era un pouco invisible, pola maneira na que se distribuía, xa que practicamente só se podía conseguir en compostela e non polo sistema tradicional da librería. Eu xa tiña un libro esgotado-o de Letras- polo tanto invisible, e non quería ter outro. Ademais podía facer con berlín o que quixese e díxenme: máis vale libro en rede voando que mil exemplares de man en almacén. Así que o subín. Que ande polo mundo e que o poida ler calquera sen gastar un can.

A rede ofrece moitas posibilidades para acceder a múltiples contidos. A poesía, como moitas outras cousas, debe ser accesible. Hai que baixala un pouco dese pedestal que a aparta da vida real. Nese sentido no batallón recitabamos en bares porque daquela era unha maneira máis sinxela de que a xente se achegase facilmente ao que facíamos. Isto venche sendo o mesmo, pero sen cañas. A rede é un espazo inmenso e, en certa maneira, moi accesible.

Moitos/as podemos envexar o teu currículo, foi todo tan sinxelo como parece ou os esforzos e sacrificios son máis dos que podemos imaxinar?

ML: Pois eu levo varios días facendo o meu CV e non atopo moitos logros que poidan incitar a ninguén a que me contrate para nada ;) Teño que dicir que en certa maneira foi sinxelo para min publicar, porque nunca andei cun libro baixo do brazo percorrendo editoriais. Doutra banda as cousas que fixen fíxenas sempre porque me apeteceu e me pareceu divertido. Supoño que terá os seus sacrificios. E haberá xente que ve as cousas ás que un renuncia para facer outras como sacrificios, pero se che gusta o que fas non o ves así.

A poesía galega é un tema recurrente en moitas conversacións, que se non hai mercado para ela, que se hai un exceso de xente adicándose a iso, que se non se pode vivir da poesía, que se os temas son recurrentes e ás veces a calidade non é a agardada…ti máis Lucía Aldao rompestes o círculo vicioso que pode chegar a ser o mirarse tanto o embigo e emprendestes as performances "Onde estea un cubata que se quite un soneto" e "Poeta de merda", participando con elas en Translittera o ano pasado por estas datas. Cóntanos en que consistían estas performances .

ML: Ben, o que facemos Lucía e eu - e tamén con Pepa Yáñez, que nos axudou en Poeta de merda e anda a tramar con nós- non pretende ser máis que unha maneira de concretar a nosa visión da poesía e da literatura en xeral, como algo que forma parte das nosas vidas e que ademais non ten porque ser aburrido ou pedante. Ten que ver tamén en certa maneira co pensamento de achegar a poesía de maneira máis ... atractiva, digamos. Pero sobre todo é un xogo para nós.Nas dúas performances intentamos explorar xeitos de presentar os poemas en público que se saísen do que a xente imaxina cando escoita a palabra recital e se lle respingan as carnes. Para iso tentamos achegarnos a outras linguaxes, como a música, o audiovisual ou o teatro. Onde estea un cubata que se quite un soneto era básicamente unha festa en toda regra. Con pataquiñas, bocadillos, cubatas e música para bailar. Só que de cando en vez soaba un poema recitado sobre a música. A idea era que os versos estivesen alí, ao tempo que os convidados disfrutaban dunha festa, porque así é como vemos nós a poesía. Algo que disfrutamos.Poeta de merda ía na mesma liña de discurso pero pensámolo como número medio cómicopoético, máis teatral. Fixémolo para o Festival das festas de San Pedro e para unha utranoite da NASA. Pepa Yáñez interpretaba ao esprito de Rosalía de Castro que era a titora de dúas poetas que facían un curso de escritura creativa por correspondencia. Rosalía encarnábase para nos vir tirar das orellas polo noso profundo descoñecemento das letras patrias. E facíanos recitar para escarnio público. Era algo así ;)

A poesía ten que actualizarse como fonte evocadora de sensacións e sentementos, ti mesma o fas a través dalgún videopoema que podemos ver no teu blogue, corrente que tamén sigue sara jess, pode chegar iso a substituír aos recitais poéticos ou daralle máis vida aos propios recitais?

ML: Son cousas distintas, non creo que iso chegue a substituír os recitais porque son expresións diferentes. Son maneiras de cruzar a poesía con outras artes, explorar outros xeitos de comunicar. En calquera caso, supoño que pode darlles unha vida distinta aos recitais.

Sobre o tema dos filocafés, hai programación estable, xente que se interese polo tema ou máis ben é un punto de reunión para os propios poetas?

ML: Os filó cafés son unha proposta que ven de Portugal, onde xa levan tempo funcionando e fano con bastante estabilidade. Non teño tanta experiencia neles como para xulgar ao público pero supoño que non todos os asistentes son poetas, e no caso de que así fose, o interesante tamén é xuntarse, parolar, intercambiar puntos de vista, ver que fan outros e aprender.

Sei que tes en proxecto moitas cousas, rematar o poemario "Novembro", a realización dun documental onde varios poetas aportarán os seus textos e escribir unha radionovela ou podcastnovela, non? Como se perfilan estas aventuras?

En realidade novembro son poemas de hai tres anos que aínda agardan por unha man que os xunte e non sei se iso algún día será. Pero ao mesmo tempo influíron moito no guión dunha radionovela que escribín este verán e que leva ese mesmo título. Todo o ambiente que andaba polos poemas rematou creando esa historia. A radionovela empezará a emitirse moi pronto na radio galega e forma parte do traballo da artista Julia Montilla dentro do proxecto edición (Marco seoane Cgac). Xa me gustaría a min que rematase na rede... nunca se sabe. O documental do que falas está en realización pero non é cousa miña. É un proxecto de María Reimondez no que hai implicadas varias poetas e trata de rescatar a memoria que as mulleres galegas gardan da guerra. É un proxecto moi bonito que agardo que teña sorte e vexa a luz pronto.

(Sobre da radionovela, e tanto que se emite moi pronto, que xa vola estades perdendo: As quimbambas, na RG, as sete menos cuarto da tarde)

Unha pregunta para satisfacer a miña curiosidade, que teñen en común Rosalía de Castro e a música de Joy Division?

ML: Un día comecei a pensar como sería Rosalía se fose criada neste último século. A imaxe que queda de Rosalía é a dunha muller triste, depresiva, sempre de escuro, que sofre infinitamente nos seus poemas. Primeiro pensei que Rosalía sería punki, pero despois dinme conta de que non. Cavilei que seguramente escoitaría música escura e enfermiza, como a de Joy division, porque a súa poesía, sobre todo a máis íntima, ten moito diso. Daquela foi cando me din conta de que na imaxe de Ian curts e na de Rosalía había moitas cousas que se me antollaron semellantes. Rosalía estaba moi enferma e iso facíaa sufrir moito e seguramente por iso eu a via pálida e sempre de negro- entre outras cousas porque estaría de loito pola morte do fillo, supoño- e Ian Curtis non sei estaba enfermo, pero todos os de joy division levaban esa estética da enfermidade. E supoño que era un tipo que sufría moito porque rematou os seus días abaneando a varios centímetros do chan da cociña. Rosalía, que era algo máis covarde, no canto de suicidarse escribiu poemas ata que a morte a levou, e contan que no leito mandou queimar os seus textos. Unha maneira light de suicidarse antes de morrer. Creo que tamén teñen en común sentírense parte dunha sociedade na que non encaixan de todo, que os aparta e contra a que se rebelan facendo o que fan, sexa escribir ou cantar.

Todo isto levoume a adaptar a negra sombra de Rosalía a she loses control, aportando un montón de imaxes que tiñan que ver coa destrucción dun mesmo. E creo que lle cadrou ben. O que intentaba era actualizar - algo- o poema achegándolle outros significados.

Moitas gracias María e a seguir así de activa, que da xenio verte. Se queres engadir algo máis…o que queiras!

ML: Xuro que non copiei para responder ás preguntas. cando sae a nota?
;)

A nota saiu hoxe, e unha matrícula de honra é pouco para ti. Moita sorte María!